به نقل از «ایمنا»

دو سالگی طالبان؛ از تعصب پشتونی تا مطالبات بی پاسخ همسایگان

تاریخ انتشار: ۲۶ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۸۱۳۶۰

حدود دو سال از شروع حکومت طالبان و وعده های آنها برای انجام اصلاحات در سیاست داخلی و خارجی می گذرد اما انبوهی از مطالبات مردم افغانستان، همسایگان آن و جامعه جهانی همچنان بی پاسخ مانده است.

به گزارش خبرنگار ایمنا، سقوط دولت افغانستان در روزهای پایانی ماه مرداد ۱۴۰۰ و ظهور دوبارۀ امارت طالبان بدون مقاومت جدی از سوی نیروهای نظامی و امنیتی این کشور، آنی‌ترین و غیرمنتظره‌ترین رویداد آن سال بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رویدادی که با آویزان شدن چند نفر به چرخ‌های هواپیما و سقوط غم‌بار آن‌ها رسانه ای‌تر هم شد و تحلیل‌های متفاوت و چندجانبه صاحب‌نظران و کارشناسان سیاست خارجی و منطقه‌ای را به دنبال داشت.

گروه طالبان بعد از سال ۲۰۰۱ که آمریکا دولتش را سرنگون کرد، به مناطق دوردست افغانستان گریخت. در ابتدا گمان می‌شد که آمریکا توانسته طالبان را نابود کند. اما این تصور اشتباه بود، زیرا آمریکا در ظاهر موفق به سرنگونی حکومت طالب‌ها شده بود و این جنبش طالبان بود که همچنان بعد از شکست و مدتی زیستن در انزوا و سکوت، تلاش‌های خود برای بازیابی قدرت از دست رفته را آغاز کرد.

با روی کار آمدن دولت جدید، با تداوم ضعف حکومت مرکزی در ایجاد نظم و مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی امنیت، خدمات رسانی و توسعه اقتصادی و نیز فساد گستردۀ دولتی، کاهش مشروعیت دولت پساطالبان و به دنبال آن اعتراض‌های هراز چندگاه مردمی را در پی داشت.

جنبش طالبان که در همه جای کشور در پی بسیج پیروان بالفعل و بالقوۀ خود بود، از این شرایط اسفبار آمریکاساخته به‌عنوان نردبانی برای صعود و بالاکشیدن دوباره خود استفاده کرد.

در واقع طالب‌ها به لطف شرایط اسفباری که آمریکایی‌ها با حضور ویرانگر و اشغالگرانه خود برای افغانستان رقم زدند، بار دیگر فرصت یافتند تا بر این کشور چیره شوند و حکومت خودخوانده خود را تشکیل دهند. هر چند تا همین امروز هیچ کشوری حکمرانی آنان را به رسمیت نشناخته است.

نیروهای جنگنده طالبان، دومینووار یکی پس از دیگری ولایات و شهرهای این کشور را تصرف کردند و در اختیار گرفتند تا اینکه به دروازه‌های پایتخت پرآشوب این کشور رسیدند؛ سرانجام در میانه آگوست و درست قبل از فصل تابستان همان سال، موفق شدند برای دومین بار قدرت را در افغانستان در دست بگیرند.

این دگرگونی آنی و سریع در نظام سیاسی افغانستان در حالی رخ داد، که باز هم به خروج و مهاجرت انبوه و پرشمار زیادی از افغان‌ها انجامید. اما باید به این نکته اشاره داشت که طالبان هم در مسیر احیای امارت اسلامی ساقط شده خود در سال ۲۰۰۱، بلافاصله فعالیت‌های خود را آغاز کرد.

حالا دو سال از آغاز حکومت گروه طالبان و فرار اشرف غنی با ۱۶۹ میلیون دلار پول، از این کشور جنگ‌زده گذشته است. این گروه در ابتدای استقرار خود بر مسند حکمرانی این کشور که با تصرف نقطه به نقطه ولایات مختلف انجام شد، قول و وعده‌هایی برای انجام اصلاحات در سیاست داخلی و خارجی این کشور دادند که نتوانستند هیچکدام را عملیاتی کنند.

علاوه بر این، انبوهی از خواسته‌های مردم افغانستان، همسایگان و جامعه جهانی همچنان بی‌پاسخ مانده است.

باید به این مهم اشاره کرد، که علت موفقیت جنبش قومی مذهبی طالبان در بازیابی حاکمیت خود بر افغانستان را می‌توان در تقارن جنبش قوی و دولت ملت ضعیف دانست. ملتی که سال‌های سال است از غارت غارتگران شرق و غرب رنج می‌برد و همچنان با وجود وعده‌های طالبانی، از این رنج‌ها کاسته نشده و شاید در بخش‌هایی بیشتر هم شده است.

احمدخان دولتیار، در ارزیابی علل محتمل بازیابی قدرت طالبان در سال ۲۰۲۱ میلادی به عواملی مانند فساد، قوم‌گرایی و نبود حاکمیت قانون در دولت مستقر، تغییرات تاکتیکی از سوی طالبان، و مماشات جامعه جهانی با این گروه اشاره کرده است.

درباره ریشه موفقیت طالبان در بسیج گستردۀ هواداران و پیش‌روی موفقیت آمیزآنها در فرایند کسب قدرت ذکر این نکته ضروری است و آن انسجام گروهی بالای طالب‌ها در قالب یک یک جنبش قومی قبیله‌ای است. همچنین در تحلیل علت ظهور و بروز عناصر اصلی یک جنبش منسجم یعنی ایدئولوژی، رهبری، سازمان در گروه طالبان، می‌توان برای عصبیت جایگاه محوری قائل شد، عصبیت گروهی که از قومیت پشتون و سلفیسم دیوبندی تغذیه می‌کند.

دوسال گذشت اما خبری از تغییر به نفع مردم نیست

پخش گزارش خبری چند ماه قبل از شبکه خبر نشان می‌داد که مردم در پایتخت این کشور پولشان را یا باید برای تامین معاش و خوراک هزینه می‌کردند یا قید غذا را می‌زدند و به جای آن چوب و ذغال برای گرمایش خانه‌هایشان می‌خریدند. طبیعی است در چنین وضعیتی وخامت و رهاشدگی بیشتر روستاها و حومه شهرها را شاهد باشیم و شرایط در آن مناطق به مراتب بدتر از پایتخت باشد.

اوضاع و احوال این کشور به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به گونه‌ای پیش رفته که بر میزان مهاجرت افغان‌ها به کشورهای همسایه از جمله ایران و دیگر کشورها حتی با وجود شرایط سخت مهاجرت و پناهجویی، به‌طور قابل توجهی افزوده شده است.

فقر و عقب ماندگی اقتصادی یکی از مشکلات و چالش‌های اصلی مردم افغانستان است که جنگ آمریکا، نقش زیادی در ایجاد این وضعیت داشت. درباره انفجارهای تروریستی در گوشه و کنار افغانستان هم باید گفت اگرچه شاید نسبت به مقطعی در سال‌های گذشته کمتر شده باشد، اما نکته مهم این در طول دو سال اخیر، بخش قابل توجهی از حملات انتحاری و انفجارهای تروریستی در خاک افغانستان از سوی گروه تروریستی داعش انجام شده است و افزایش تحرکات داعش در افغانستان از زمان به قدرت رسیدن طالبان، به یک نگرانی جدی نه تنها برای مردم این کشور، بلکه برای همسایگان به ویژه پاکستان و جمهوری اسلامی ایران و همچنین برای جامعه جهانی تبدیل شده است.

هیرمند یا هلمند؛ مسئله‌ای که همچنان حل نشده است

آنچه درباره هلمند بویژه پس از تذکر جدی رئیس جمهوری ایران به طالبان تکراری است این بوده که «ریاست الوزراء امارت اسلامی افغانستان» چندی قبل در بیانیه‌ای به شرح زیر اعلام کرد: موافقت‌نامه آب که میان افغانستان و ایران نیم قرن قبل در سال ۱۳۵۱ هجری شمسی به امضا رسیده تا هنوز پابرجاست و امارت اسلامی متعهد است که به تعهدات انجام شده عمل نماید. از اینکه در سال‌های اخیر در افغانستان و منطقه خشکسالی رخ داده و سطح آب پایین آمده است به شمول دریای هلمند تعداد زیادی از ولایات و مناطق کشور از خشکسالی رنج می‌برند و آب کافی وجود ندارد.

طالبان در اظهاراتی نادرست مدعی شد: در چنین وضعیتی خواست مکرر ایران و بازتاب نا مناسب آن در رسانه‌ها را زیان آور می‌دانیم. مقامات ایرانی باید اطلاعات خود را در مورد آب هلمند تکمیل نمایند و بعد خواست شان را مطرح کنند. اگر واقعیت درست مطالعه نشود و چنین اظهارات مطرح گردد می‌تواند فضای سیاسی میان مردم و کشورهای دو ملت مسلمان را آسیب بزند، که به نفع هیچ طرفی نیست و نباید تکرار شود.

طالبان تاکید کرد: امارت اسلامی یکبار دیگر تعهد می‌سپارد که با در نظر داشت موافقتنامه آب هلمند تمام تلاش خویش را به خرج می‌دهد که آب تعهد شده به مردم ایران برسد اما به این شرط که ذخایر آب ما به اندازه‌ای برسد که اگر آن را به ایران جاری بسازیم و در دریای خشک هلمند صدها کیلومتر مسیر را طی کند به آن کشور برسد. این در حالی است که اکنون در بند کمال خان هیچ آبی وجود ندارد و اگر آب بند کجکی در آن جاری گردد تا آنجا نمی‌رسد بنابراین نیاز است تا جانب ایرانی این حقایق را درک نماید.

این در حالی است که تصاویر ماهواره‌ای نشان از وجود آب در بالادست هیرمند و کجکی می‌داد و قرار بر این شد که کارشناسان وزارت نیرو از ایران از منطقه بازدید کنند اما طالبان اجازه این اقدام را نداد و روز گذشته بود که معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا گفت: سران افغانستان اجازه بازدید از مخزن سد کجکی را که در تصاویر ماهواره‌ای مشخص است ذخایر آبی مناسبی دارد، به تیم فنی ایران ندادند.

بیست‌ونهم اردیبهشت ماه وزارت امور خارجه کشورمان بیانیه‌ای صادر کرد. حاکمان افغانستان در یکسال و نیم گذشته، اگرچه بارها بر پایبندی به تعهدات خود طبق معاهده تاکید کرده‌اند، اما در عمل، تعهدات ناشی از معاهده را اجرا نکرده و در رهاسازی و تامین حقابه ایران، همکاری لازم را به عمل نیاورده و حقابه قانونی ایران را تحویل نداده‌اند.

طالبان پیچیده است؛ همانقدر که سازماندهی و سامانی دولت گون ندارد، اسلحه در دست دارد و همانطور که لجبازی می‌کند و ساز و کاری در مواجهه با دیگر کشورها و بسیاری از مسائل ندارد، قوانین سفت و سختی برای محدود کردن و ستیز با زنان یا محدود کردن آزادی مذهبی شیعیان با روش‌های خشن اجرا کرده است.

در مجموع باید گفت طالبان در سیر حکمرانی دوساله خود، هرچند تا حدودی تصویری از تجربه یادگیری و درس‌آموزی از گذشته به نمایش گذاشت و به صورت عملگرایانه از یکسو، به مذاکره با بازیگران داخلی و خارجی مؤثر در صحنه سیاست افغانستان پرداخت و از سوی دیگر، در پیشروی‌ها می‌کوشید تا حدی چهرۀ خشن خود را تعدیل کند، اما باید پذیرفت که طالبان بخشی از افغانستان است و خوب یا بد، طالب رویه پشتونی قبیله‌ای و تعصبات قرون وسطایی است.

گزارش از: محمود افشاری خبرنگار ایمنا

کد خبر 680386

منبع: ایمنا

کلیدواژه: طالبان گروه طالبان قندهار طالبان افغانستان پشتون پشتون ها هلمند هیرمند خشکسالی بند کجکی سد کمال خان شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق امارت اسلامی جامعه جهانی دو سال

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۸۱۳۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

علت انتقال ۶ نیروی مرزبانی به خاک افغانستان چه بود؟

۶ نفر از کارکنان گروهان احتیاط مرزی خراسان جنوبی به نقطه صفر مرزی رفته بودند که در مواجهه با نیروهای طالبان و برای جلوگیری از بروز تنش و انجام درخواست نیروهای طالبان برای رفع سوءتفاهم پیش آمده، به مذاکره پرداختند که پس از ساعتی موضوع حل شد. - اخبار اجتماعی -

به گزارش خبرگزاری تسنیم، مرزبانی فراجا در اطلاعیه‌ای درباره انتقال 6 مرزبان ایرانی توسط نیروهای طالبان به داخل خاک افغانستان، از خاتمه سوءتفاهم پیش‌آمده و انتقال این مرزبانان به کشور خبر داد.

در این اطلاعیه آمده است: بعدازظهر امروز تعداد 6 نفر از کارکنان گروهان احتیاط مرزی استان خراسان جنوبی که برای رصد و پایش نوار مرز در نقطه صفر مرزی حضور یافتند، با نیروهای طالبان مواجه می شوند و به دلیل جلوگیری از بروز هرگونه تنش مرزی و انجام درخواست نیروهای طالبان مبنی بر رفع سوتفاهم پیش آمده، به مذاکره پرداخته که پس از چندساعت با ورود مرزبان درجه 2 و انجام ملاقات مرزی با همتای کشور مقابل موضوع خاتمه یافت و کارکنان مرزبانی با کمال احترام و در صحت و سلامت کامل به کشور بازگردانده شدند.

انتهای پیام/